تنبیه و شیوه های اصولی آن در کودکان دوزبانه

تنبیه کودک دوزبانه حتی در خانواده‌هایی که به تربیت صحیح فرزندان‌شان اهمیت می‌دهند، یک شیوه تربیتی محسوب می‌شود. شما با عنوان والدین باید بدانید که نقش مهمی در شکل گیری رفتارها و مهارت‌های گوناگون در فرزند خود دارید و می‌توانید به بهداشت روانی او کمک کنید. همچنین باید بتوانید رفتارهای خود را کنترل کرده و با روش‌های سالم تنبیه، رفتاری را در کودک خود اصلاح و یا جایگزین نمایید.

نقش تنبیه در تربیت کودک دوزبانه

تنبیه، یکی از روش‌های تربیتی برای تغییر رفتار است که در واقع برای کاهش یا حذف یک رفتار بد از آن استفاده می‌شود. تنبیه به دو صورت مثبت و منفی از جانب والدین و مربیان برای از بین بردن رفتارهای ناپسند انجام می‌گردد. البته اصطلاحات مثبت و منفی که در این جا به کار برده‌ایم به معنای خوب یا بد نیست، بلکه به اضافه یا حذف یکسری عوامل اشاره دارد. 

در تنبیه مثبت عامل ناخوشایندی برای کاهش رفتار به کودک دوزبانه ارائه می‌شود. رفتارهایی مانند کتک زدن، داد زدن نمونه‌هایی از تنبیه مثبت هستند زیرا چیزی که برای کودک خوشایند نیست اعمال می‌شود تا او دیگر به رفتار سابق خود ادامه ندهد.

تنبیه منفی در حقیقت همان محروم کردن است. برای مثال کودکی را درنظر بگیرید که مدام اتاقش را به هم می‌ریزد. بسیاری از مادرها برای آنکه این رفتار را کاهش دهند فرزندشان را از چیزی که دوست دارد محروم می‌کنند. مثلا به او می‌گویند "اگر دوباره این کار را بکنی دیگر از دیدن تلویزیون خبری نیست"، یا "دیگر اجازه بازی با اسباب بازی‌هایت را نداری". توجه داشته باشید که این نوع تنبیه باعث می‌شود که رفتار کودک دوزبانه شما برای مدت زمان کوتاهی خاموش گردد و تنبیه شما اثربخشی لازم را نداشته باشد.

به دلیل آثاری که تنبیه نامناسب بر کودک می‌گذارد، چگونگی و زمان اجرای یک تنبیه بسیار اهمیت دارد. تنبیه اگر به درستی اعمال شود، مانع از رفتارهای نامناسب کودک می‌شود. برای استفاده از اين ابزار تربيتی باید به زمان تنبيه، مقدار تنبيه، نوع تنبيه و شرايط سنی تنبيه شونده توجه کرد. در غير اين صورت ممکن است پيامدهای منفی تنبيه، بيشتر از آثار مثبت آن باشد.

علاوه بر موارد ذکر شده، تنها زمانی مجاز به استفاده از تنبیه هستید که روش‌های تشویق کودکان دوزبانه تاثیری بر رفتار کودک شما نداشته باشد. هنگام استفاده از تنبیه به موارد زیر توجه کنید:

1- برای انتقام تنبیه نکنید

تنبیه نباید به شکل انتقام درآید. برای مثال مادری که از سر و کله زدن با کودکش خسته شده، صبر می‌کند تا همسرش به خانه آمده و شکایت بچه را بکند. پدر نیز برای به دست آوردن مهر همسر و دادن درسی به کودک، فرزندش را تنبیه می‌کند. مداخله شخصی ثالث میان مادر و فرزند جنبه انتقام و جبهه بندی در رابطه خانوادگی می‌شود.

2- هدف دار بودن

تنبيه بايد برای اصلاح رفتاری خاص و بازداری از رفتارهای نامطلوب باشد. در غير اين صورت تنبيه نه تنها به اصلاح رفتار کمکی نمی‌کند؛ بلکه پيامدهايی منفی در پی خواهد داشت. برای نمونه، تنبيه ممکن است به رفتارهای ناهنجارتری مانند فرار کودکان يا نوجوانان از خانه بيانجامد.

3- ارائه جایگزین

بسیار اهمیت دارد که به دنبال رفتاری که شما خواهان کاهش آن هستید، رفتاری را به عنوان جایگزین مطرح کنید. تنبیه بدون آنکه به فرزندتان بگویید چه رفتاری را جایگزین کند تاثیر مثبتی نخواهد داشت.

4- پنهان بودن تنبیه

در بيشتر موارد تنبيه بايد پنهانی صورت گيرد. با تنبیه فرزندتان در جمع احساس حقارت را در او پرورش داده و به عزت نفس او آسیب می‌زنید.

5- توجه به تفاوت‌های فردی

در زمانی که می‌خواهید تنبیهی بکنید، تفاوت‌های فردی و میزان اشتباه کودک دوزبانه را در نظر بگیرید. شیوه‌ای که تنبیه می‌کنید باید با سن و روحیه فرد متناسب باشد.

برای مثال کودکی را تصور کنید که به بازی‌های کامپیوتری علاقه زیادی ندارد. مادر و پدر او تصمیم می‌گیرند به خاطر درس نخواندن او را تنبیه کنند؛ پس با محروم کردن فرزندشان از بازی‌های کامپیوتری او را ترغیب به درس خواندن می‌کنند. اما این کارشان چندان نتیجه بخش نمی‌باشد، چراکه حذف بازی کامپیوتری برای کودک دوزبانه اهمیت زیادی ندارد.

برخی تنبیه های رایج در کودکان دوزبانه 

به طور کلی تنبیه مثبت به دو صورت بدنی و غیر بدنی تقسیم بندی می‌شود. تنبیه بدنی کودکان دوزبانه به هیچ وجه تایید نمی‌شود، حتی تنبیه غیر بدنی به عنوان آخرین راهکارهای تربیتی توصیه می‌گردد. در واقع تا زمانی که شما اثربخشی روش‌های تشویقی را امتحان نکرده‌اید استفاده از تنبیه به صلاح فرزند شما نیست. بنابراین استفاده از تنبیه‌های بدنی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و به عنوان آخرین راه‌های پیش رو در تربیت کودکان مطرح می‌گردد. 

تهديد

در تهديد بايد ظرفيت و توان کودک دوزبانه در نظر گرفته شود. سن، پیشینه عاطفی و روانی کودک بر لحن و نوع تهدید موثر است. تهدیدها نباید در مورد جدایی، طرد و مرگ باشد. حتی در هنگام تهدید نیز کودک باید این اطمینان را داشته باشد که در هر شرایطی شما در کنار او هستید.

سرزنش

سرزنش ممکن است تنها شامل يک نگاه عادی و يا يک نگاه معنادار همراه با بيان پيامدهای رفتار نادرست باشد. زیاده روی در سرزنش منجر به به وجود آمدن احساس گناه شدید در فرزندتان می‌شود.

قهر کردن

قهر کردن می‌تواند به رابطه شما و کودکتان آسیب بزند. این رفتار احساس عدم اطمینان به فرزندتان می‌دهد. احساس دوست داشتنی نبودن و نداشتن عشقی بدون قید و شرط او را به این باور می‌رساند که تنهاست و خود ارزشی واقعی ندارد. شما در عین حال که به فکر تربیت او هستید باید به او اطمینان بدهید که در همه شرایط رابطه بین شما و او حفظ خواهد شد.

استفاده مداوم از تنبیه در طولانی مدت، حتی اگر به درستی اعمال شود؛ آثار مفید آن را از بین می‌برد. اگر از تنبیه زیاد استفاده می‌کنید، آثار جانبی زیر را در کودکان خواهید دید.

ترس و اضطرابی که کودک در هنگام تنبیه تجربه می‌کند، ممکن است به موقعیت‌های مشابه تعمیم پیدا کند. مثل کودکی که برای گفتن یک حرف زشت در ميهمانی تنبيه می‌شود و بعد از آن کلا نسبت به ميهمانی رفتن هراس پيدا می‌کند و این مسئله زمینه ساز اختلالات اضطرابی خواهد شد.

تنبیه سالم در کودک دوزبانه

بی اعتنایی به کودک

گاهی کودک دوزبانه برای جلب نظر شما رو به رفتارهایی می‌آورد که توجه شما به کودک باعث تداوم آن رفتار می‌شود. بی اعتنایی با خاموشی رفتار همراه است و کودک پی می‌برد که نمی‌تواند با انجام این رفتار به آنچه مقصودش است دست یابد. سبک فرزندپروری مقتدرانه شما نیز به این امر کمک می‌کند.

فرستادن کودک به اتاقش

این رفتار از دو جهت مفید واقع می‌شود. ابتدا باعث می‌گردد که کودک دوزبانه مدتی از جمع فاصله بگیرد و نتواند به بازی بپردازد و به رفتارش در اتاق فکر کند. شما نیز آرام تر شده و از تنبیه بدنی کودک، یا خشم و فریاد بر سر او پرهیز می‌کنید.

از کودک رفع مسئولیت نکنید

هنگامی که کودک دوزبانه به دلیل جمع نکردن اسباب بازی‌هایش تنبیه می‌شود، پس از تنبیه باید به جمع کردن وسایل خود بپردازید. تنبیه دلیلی بر رفع مسئولیت نمی‌باشد. این مسئله کمک می‌کند که کودک بداند هنگامی که رفتار اشتباهی انجام داد در کنار تنبیه شدن باید به اصلاح رفتار خود نیز توجه داشته باشد.

رفتار مثبت را با داشتن قوانینی شکل دهید

از همان ابتدا سعی کنید با در نظر گرفتن قوانینی در خانه به شکل دهی رفتار مثبت کودک دوزبانه خود کمک کنید. هنگامی که کودک اسباب بازی‌هایش را جمع نکرد از او بخواهید علاوه بر جمع کردن اسباب بازی، کل اتاق خود را تمیز کند. این رفتار باعث می‌شود که کودک برای انجام ندادن کل کار (مرتب کردن کل اتاق)، بخشی از کار (جمع کردن اسباب بازی) را درست انجام دهد. در این زمینه به کودک خود نیز می‌توانید کمک کنید.