آموزش اعداد به کودکان دوزبانه

به طور کلی یادگیری اعداد در کودکان دوزبانه پیچیده‌تر از آن است که به نظر می‌رسد. کودک دوزبانه باید اعداد را به صورت نماد ریاضی (1، 2، 3) و حرفی (یک، دو، سه) با رعایت توالی آن یاد بگیرد. این امر مستلزم آن است که علائم اعداد را به دو فرم مختلف در حافظه رمزگردانی کند.

علاوه بر آن کودک دوزبانه باید ارتباط کمی اعداد (چه به صورت حرفی و چه به صورت عددی) را یاد بگیرد. در واقع کودک باید یاد بگیرد که 3 و سه نمادهایی برای مفهوم هستند که هر دو مجموعه‌ای از سه چیز را نشان می‌دهد. و بتواند هر یک از این نمادها را به یکدیگر تبدیل کند. مثلاً سی و هفت را به 37 و بالعکس تبدیل کند.

همچنین کودک دوزبانه شما باید درکش از ساختار اعداد را عمیق‌تر کند. به عنوان مثال باید درک کند که اعداد بزرگ‌تر می‌توانند به اعداد کوچک‌تر تجزیه و یا ترکیب شوند. برای این منظور باید ساختار سیستم ده دهی (ارزش مکانی) اعداد را درک کند.

از مواردی که در یادگیری اعداد مربیان و والدین به آن بسیار توجه می‌کنند، یادگیری توالی شمارش اعداد است. اما رعایت توالی اعداد برای اغلب کودکان دوزبانه چندان مشکل نمی‌باشد. تقریباً همه کودکان این توالی را یاد می‌گیرند.

آنچه که مهم است و اغلب به صورتی سطحی به آن توجه می‌شود، درک مفاهیم و قوانین نهفته در شمارش می‌باشد.

این قوانین شامل:

الف) تناظر یک به یک:
کودک دوزبانه شما باید درک کند که به هر شی یک عدد تخصیص داده می‌شود. برخی از کودکان دوزبانه خردسال هنگام شمارش به یک شی، دو عدد نسبت می‌دهند.

ب) برابری تعدادی اعضای دو مجموعه:
کودک دوزبانه باید تشخیص دهد که تعداد اعضای دو مجموعه یکسان با هم برابرند. بسیاری از کودکان دوزبانه در سن پیش دبستانی با آن که هنوز توالی اعداد را نمی‌دانند، اما می‌توانند به طور شهودی این قانون را درک کنند. به عنوان مثال آن‌ها می‌توانند تشخیص دهند که تعداد اعضای دو مجموعه سه تایی، یکسان است.

ج) کاردینه (عدد اصلی):
کاردینه یا عدد اصلی، آخرین عدد شمرده شده مجموعه مورد نظر را نشان می‌دهد. یک راه برای آگاهی از درک کودک دوزبانه در مورد کاردینه اعداد آن است که از وی بخواهیم یک سری از اشیا را بشمارد. سپس تعداد اشیا را بپرسیم. اگر کودک عدد اصلی را درک کرده باشد، آخرین عدد را بیان می‌کند، در غیر این صورت به شمارش ادامه می‌دهد.

د) درک انتزاع:
کودک دوزبانه شما باید بتواند اشیا از یک جنس (سنگ‌ها، برگ‌ها، گل‌ها، اسباب بازی‌ها و غیره) را در کنار یکدیگر قرار دهد و آن‌ها را بشمارد.

قانون شمارش به صورت‌های متفاوت:

کودک دوزبانه باید درک کند که اشیا یک مجموعه می‌تواند به صورت‌های مختلف شمرده شود، مثلاً از چپ به راست، از راست به چپ و نامنظم.

مطالعات نشان می‌دهد که کودکان دوزبانه عادات شمارش را با مشاهده رفتار بزرگسالان فرا می‌گیرند. مثلاً از آنجایی که اغلب ما شمارش را از چپ به راست انجام می‌دهیم، بسیاری از کودکان خردسال گمان می‌برند که باید از چپ به راست بشمارند و اگر از راست به چپ بشمارند، اشتباه است.بسیاری از کودکان دوزبانه گمان می‌برند که در شمارش باید از اشیای مجاور شروع کنند. و اگر به طور نامنظم بشمارند، درست نیست. این باور قانون مجاورت نامیده می‌شود. این باورها نشان می‌دهد که بسیاری از کودکان مفهوم شمارش را درک نکرده‌اند. بنابراین هنگام آموزش شمارش اعداد به این نکات بسیار دقت کنید.

فعالیت‌هایی برای درک و شمارش اعداد:

در ادامه فعالیت‌های متنوع دیگری را برای شمارش و درک اعداد ارائه می‌دهیم. هر یک از آن‌ها می‌تواند با توجه به علائق و ویژگی‌های فردی کودک دوزبانه شما اجرا شود:

بلوک‌ها و قرص‌هایی هم رنگ تهیه کنید و از کودک دوزبانه خود بخواهید که آن‌ها را یکی یکی به داخل ظرفی بیندازد. توجه کنید که کودک باید بلوک (قرص) را بردارد، نگاه کند و آن را به داخل ظرف بیندازد و شماره آن را با صدای بلند بگوید.
سپس پس از مدتی نوع ظرف را تغییر دهید (کارتون مقوایی، کاسه، سبد، قوطی کنسرو، لیوان) و این تمرین را دوباره انجام دهید. اگر کودک دوزبانه شما این عمل را با سرعت انجام می‌دهد، سعی کنید با استراحت دادن بین هر شمارش در او، تمرکز ایجاد کنید.

پس از آنکه کودک در تمرین قبل پیشرفت کرد، از بلوک‌هایی با رنگ‌های مختلف استفاده کنید. سپس پس از مدتی شمارش را با اشیا مختلفی که مورد علاقه اوست (مانند سنگ‌های مختلف، بادام، شکلات، گل و تخم‌مرغ‌های رنگی) انجام دهید.

کاغذهای رنگی را در مقابل کودک دوزبانه خود قرار دهید و به کودک بگویید بلوک‌ها را بشمارد و روی کاغذ (سبز، آبی، قرمز) قرار دهد. از کودک بخواهید بلوک‌های شمرده شده را روی مقواهای دایره‌ای، مربع و مثلث شکل، قرار دهد.

تعدادی قاشق و چنگال را در اختیار کودک دوزبانه خود قرار دهید و از وی بخواهید آن‌ها را بشمارد و در جای مخصوص خود قرار دهد.

از کودکان دوزبانه بخواهید اعضایی از بدن خود را که واحد و یا جفت هستند نام ببرند. اعضای واحد مانند: بینی، قلب، سر، مغز، زبان و اعضای دوتایی مانند: چشم، گوش، دست، پا، لب، ابرو.

از کودکان بخواهید تا کلماتی که یک، دو (بیشتر) نقطه دارند را، معین کنند.

از کودک بخواهید تعدادی از اشیا را نقاشی کند.

• فعالیت‌های گروهی:

کودکان دوزبانه را در گروه‌های دو یا سه نفری قرار دهید و سپس از یک کودک دوزبانه بخواهید طناب بازی کند و دوست وی به همراه او تعداد طناب‌ها را بشمارد، (تا زمانی که خطا کند)، سپس نوبت را تغییر دهند.

تعدادی مربع روی زمین رسم کنید و از کودکان دوزبانه بخواهید در گروه‌های دو یا سه نفری قرار گیرند. یکی از آن‌ها روی مربع‌ها لی لی کند و دوستان وی همراه هم، تعداد لی لی‌ها را بشمارند.

کودکان را در گروه‌های دو نفری قرار دهید. از یکی از آن‌ها بخواهید یا انگشت روی پشت دیگری اعداد را بنویسد و دوست وی تعیین کند چه عددی پشت وی نوشته شده است. سپس نوبت خود را تغییر دهند.